SŁOWO
I ·
SŁOWO II ·
SŁOWO III ·
SŁOWO IV ·
SŁOWO V ·
SŁOWO VI ·
SŁOWO VII
„Pragnę”
(J 19[,28]).
Pragnienie
[zbawienia] dusz, jakie dręczy Chrystusa, bardzo się przyczynia do ich
nawrócenia.
Bardzo znakomity pisarz ze wspólnoty kartuzów, Suriusz[1],
opowiada, że pewien młodzieniec o imieniu Landelin wywodzący się z
przedniej szlachty francuskiej, odciągnięty przez niegodziwe usiłowania
krewnych od postanowienia podjęcia życia zakonnego, rozluźniwszy w
burzliwym wieku cugle swobody, przystał do szajki rozbójników. Stał się
też z czasem ich przywódcą. Gdy pewnej nocy zbierał oddziały swych
[ludzi], by obrabować dom jakiegoś bogatego Krezusa[2],
spostrzegł, że brakuje mu jednego z bardziej bliskich, który został
pozbawiony życia nagłym ciosem śmierci. Przybity z tego powodu
smutkiem, w miejsce rozbojów, pogrążył się w ospałą bezczynność.
I oto we śnie widzi, że złe duchy porywają do piekła tego, którego
śmiercią był przygnębiony. A jakiś bardzo dobry duch (był to anioł
stróż) zapytał go tymi słowami: „Hej, czy i teraz będziesz jego
towarzyszem?” Przestraszony widokiem piekielnej przepaści nie zechciał
być Tezeuszem dla swego Peritoosa[3].
Przebudziwszy się, zerwał z wadami i bardzo się zmienił. Trzy razy
nawiedził progi Świętych Apostołów. Potem wybudował wiele
klasztorów. Dokonał też licznych cudów. I wreszcie, leżąc w popiele
i włosiennicy, bardzo świątobliwie umarł.
Bardzo więc pomogło Landelinowi jeszcze za życia wstąpienie do
piekła i nie na darmo oczami duszy choć we śnie obejrzenie kąpieli
przygotowanej grzesznikom.
Ja naprawdę nie chcę tu nikogo nawracać ze złej na dobrą drogę
przedstawianiem ogromu wiecznych mąk. Niech raczej dla każdego będzie
pobudką bardzo gorące pragnienie zbawienia naszych dusz, które Syn Boży
bardzo mocno zawsze odczuwał. To właśnie pragnienie chcę tu bardzo
szczegółowo przedstawić.
Proszę
cię czytającego łaskawie to rozważanie, abyś usiłował jeszcze
bardziej podobać się Bogu, jeśli cię łaska Boża przyprowadziła do
wyższego stopnia doskonałości. A jeśli z powodu miłości do rzeczy
stworzonych bardzo oddaliłeś się od swego Stwórcy, proszę: „Zawróć,
nie jest to dobra droga, zawróć; zginęli wszyscy, którzykolwiek tą
drogą szli”. Zawróć i daj do picia upragniony przez Jezusa kielich
twojego nawrócenia.
Najpełniej nawrócony spośród upadłych królów, znany Dawid,
jak to opowiadają święte Księgi, kiedy ukrywał się w jaskini Adullam
w obawie przed prześladowcami, poczuł ogromne pragnienie napicia się z
bardzo przeźroczystego źródła [znajdującego się] przy bramie
ojczystego Betlejem. Pociągało ono ludzi ku sobie krystaliczną wodą.
Wówczas jednak było zajęte przez wrogich Filistynów. Nie ukrywając,
że był [spragniony], zawołał wobec stojących przy nim towarzyszy
broni: „Oby mi kto dał się napić wody ze studni, która jest w
Betlejem u bramy” (2Krl 23[,15]).
Może kogoś wprawić w zdziwienie tak nieznaczne umartwienie, tak
zaś gruba i jawna cielesność, tego bardzo mężnego a jednocześnie
bardzo świętego króla, z powodu której trzech bardzo dzielnych
bohaterów swego wojska wystawił na bardzo oczywiste niebezpieczeństwo.
Musieli oni do cysterny przejść przez środek nieprzyjacielskich
szyków, by dogodzić podniebieniu króla. Zarówno też mógłby ktoś
zarzucić Dawidowi, że będąc doświadczonym wojownikiem, takie wybrał
miejsce dla siebie i wojska, gdzie trzeba było cierpieć na brak rzeczy
najpotrzebniejszej, a mianowicie wody.
Ale ja dostrzegam tu wielką tajemnicę. Wielce sprawiedliwy Dawid
był figurą Zbawiciela świata. Między innymi Ojcami wskazał na to
bardzo wyraźnie św. Remigiusz[4]
w tych słowach: „Słowo
Dawid etymologicznie znaczy: ‘silny ręką’ lub ‘miły z wyglądu’.
To wskazuje na Chrystusa, który jest ręką silny, bo zwyciężył diabła
i rozdał jego łupy. Jest miły z wyglądu, bo nie tylko ludzie, ale i
aniołowie pragną Go widzieć”.
A zatem, pragnący Dawid oznacza pragnącego Chrystusa. By jednak
całościowo zrozumieć zagadnienie, trzeba zastanowić się co oznacza słowo
Betlejem, przy bramie którego znajdowała się ta znakomita cysterna,
która w Dawidzie - figurze Chrystusa, wzbudziła tak przedziwne
pragnienie. Grzegorz Wielki mówi: „Betlejem oznacza dom chleba”. Koło
tego chleba znajdowała się woda, bo Pan Jezus niczego nigdy nie łaknął,
niczego nie pragnął, oprócz zbawienia dusz. Dlatego to, gdy pewnego
razu uczniowie troskliwie prosili Go: „Rabbi, jedz”, mówią, że im
odpowiedział: „Mam Ja pokarm do jedzenia, o którym wy nie wiecie”.
By jednak lepiej Go zrozumieli, dodał: „Mój pokarm jest, żebym czynił
wolę Tego, który mnie posłał, abym wykonał sprawę Jego” [J 4,
31-34].
Jaką
sprawę? „Wezwania ludzi do nawrócenia i przyprowadzenia ich znowu do
Ojca”, mówi znany św. Albert Wielki.
Gdy więc nasz Zbawiciel w osobie Dawida pragnął wody z cysterny
betlejemskiej, to „łaknął i pragnął” nie pokarmu i napoju
ludzkiego, lecz zbawienia”, jak zaznacza Biskup mediolański [św. Ambroży].
Niech mi będzie wolno jaśniej rozpatrzyć to bardzo intensywne
pragnienie dusz, które wciąż dręczy Syna Bożego. Przyrodnicy uczą,
że istnieje pewien rodzaj wężów, zwanych dipsadami, które, kąsając
człowieka, przelewają w niego tak bardzo szkodliwą truciznę, że [on]
nagle bardzo pragnie napoju. Nieustannie pijąc, nie może jednak ugasić
pragnienia.
Ale wróćmy do tematu. Ten starodawny wąż, gdy ukąsił
Rodziców naszego rodzaju, wylał w nich [z siebie] takiego wirusa, że w
Adamie wszyscy umieramy. Jest poza wszelką wątpliwością, że Jezus
Chrystus absolutnie nie został porażony tą jadowitą trucizną
piekielnego dipsada, ponieważ narodził się z Maryi, ujarzmicielki tego
węża, której nie dotknął nie tylko sam grzech, ale nawet podnieta do
grzechu. I w tym przede wszystkim celu wziął na siebie szatę ciała
ludzkiego, by dostarczyć lekarstwa na tę zarazę. Z miłości ku nam wziął
na siebie nasze słabości i – jak świadczy Prorok – nosił nasze
choroby i obarczył się boleściami (Iz 53,4), „Stał się podobnym do
ludzi i postawą znaleziony jako człowiek” [Flp 2,7]. Takim wreszcie
ustawicznym płonął pragnieniem zbawienia naszych dusz, że mogło się
wydawać, iż został w jakiś sposób ukąszony przez piekielnego węża
dipsada.
Dlatego kardynał Hugo[6]
pięknie powiedział: „Dziwne, że [.....]
Źródło odczuwa pragnienie [.....], ale to wszystko dla nas”.
On niegdyś wołał w świątyni Jerozolimskiej: „jeśli kto
pragnie, niech do Mnie przyjdzie a pije” [J 7,37]. On też w osobie
Dawida ujawnił swoje pragnienie, wołając: „Oby mi kto dał się napić
wody ze studni, która jest w Betlejem u bramy”. I to wszystko z powodu
nas. Idźmy dalej.
Umiłowany przez Jezusa uczeń opowiada, jak to Jezus zdążał z
Judei do Galilei przez Samarię. Gdy przybył do miasta „Sychar, znużony
drogą, siedział tak przy studni. Godzina była prawie szósta” (J
4[,6]). Tymczasem przyszła kobieta z wiadrem zaczerpnąć wody. On jej
powiedział: „Daj mi pić” [tamże, 7]. O niewiasto stokroć błogosławiona,
którą prosił o napój Ten, który jest Stwórcą wszelkich płynów.
Szybciej, szybciej zanurz wiadro w źródło i pokrzep swą zimną wodą
Źródło wszelkich dóbr. Nie chce. Dlaczego? Bo przyznaje się do tego,
że jest Samarytanką. „Jakże Ty będąc Żydem, prosisz pić ode mnie,
która jestem niewiastą Samarytańską?” (Odważa się dysputować z
Odwieczną Mądrością). „Żydzi bowiem nie obcują z Samarytanami”
[tamże, 9].
Czy może chcecie już wiedzieć, ciekawi ludzie, jakie znaczenie
miał powód, dla którego Samarytanka odmówiła Chrystusowi napoju? Posłuchajcie
więc przemiłego Opata z Clairveaux[7],
który takie na ten temat snuje rozważanie: „Samarytanka znaczy „próżna
istota”, która poszukuje tylko swawoli, przyjemności, rozpusty, żądzy
posiadania i wszelkich pragnień światowych”. Czyż nie tak? Taką była
owa Samarytanka! Próżna, swawolna, rozpustna, łakoma, pełna światowych
pragnień! Któż by więc się dziwił, że ona nie chciała dać łyku
zimnej wody prawdziwemu Izraelicie, największemu wrogowi takich wad?
Rozważ jak wielkie pragnienie dręczyło Jezusa, kiedy prosił o
napój tę kobietę; z jak wielką tęsknotą pragnął zbawienia tej próżnej
istoty, tej aroganckiej i dzikiej. Albert Wielki uczy, że „bardziej
pragnął zbawienia duszy [tej kobiety], niż napicia się wody”.
Najpierw
z jej przyczyny był „zmęczony” bardzo szybkim podążaniem do
miasta, by nie minęła znana Mu od wieków chwila przyjścia jej do
studni. Złoty nauczyciel[8]
mówi: „Wiedział Pan, o której godzinie inni odpoczywali, o tej ona
zwykła chodzić po wodę; dlatego o szóstej godzinie przyszedł”. A
Burgeńczyk[9]
dodaje: „Aby też nie wyglądało, że przyszedł przypadkowo, ten,
który wszystkim kieruje, tajemniczym impulsem pokierował jej umysłem,
by przyszła wtedy, gdy tam było Źródło życia, Chrystus”. A ponieważ
przyszedł wcześniej niż ona, „zwyczajem zmęczonego - jak mówi
Kajetan[10]
- oparty o studnię, tj. oparłszy ramię o cembrowinę dla podparcia głowy,”
oczekiwał Samarytanki. „Tak zwykle siadają zmęczeni”.
Następnie któryś z nowszych pisarzy[11]
twierdzi, że przez słowo „tak” (w komentarzu Kajetana) [J 4,6] św.
Jan chciał chyba zaznaczyć pełną tęsknoty troskę i żarliwą miłość,
jaką płonął Boży Pasterz w niestrudzonym poszukiwaniu tej zagubionej
owieczki.
Potem,
jeśli zwrócisz uwagę na głos Tego, który do niej mówi: „jest to głos
błagającego - mówi Toletus[12]
- i Ten, który mógł rozkazywać Aniołom, zwraca się z prośbą do
próżnej nierządnicy i niewiernej kobiety”. (Taką była Samarytanka).
Do tego stopnia jest zatroskany o zbawienie ludzi, że modlitewnie błaga
o to, [.....] na czym i nam w najwyższym stopniu zależy”.
I wreszcie widząc, że jest oporna i nieświadoma własnego dobra,
mówi: „O, gdybyś ty znała dar Boży, i kto jest ten, kto ci mówi:
Daj mi pić, ty byś Go zapewne prosiła, a dałby ci wody żywej”[ J 4,
10]. Św. Bernardyn ze Sieny[13],
rozważając te słowa i wspominając jednocześnie znaną Kananejską
kobietę, która kiedyś wielkim i wprost dokuczliwym błaganiem usiłowała
wymusić na Panu uzdrowienie swej córki, mówi takie słowa: „Gdy
kobieta Kananejska uczuciem płonąc, troskliwie zabiegając, wielkim wołaniem
błagając, prosi o uzdrowienie swojej córki, tzn. jej duszy, Jezus
jednak ucieka [od niej], nie odzywa się do niej i gardzi niby psem, i
robi wrażenie jakby miał do niej wstręt. A tu przeciwnie, jakby ścigał
tę Samarytankę, nawet gdy ona opiera się Jego natchnieniom”.
O, ślepa Samarytanko! Istoto płocha, swawolna, zmysłowa,
rozpustna, pałająca żądzą; pełna pożądliwości ciała, oczu, pychy
żywota i rozkoszy tego świata! Daj, (błagam cię na twoje zbawienie),
daj się napić swemu spragnionemu Zbawicielowi; ofiaruj Mu siebie samą!
Dlaczego odwlekasz swe nawrócenie? Oto męczy się szukając cię, zmęczony
siada, siedząc, czeka odpowiedniej chwili, by przemówić do ciebie przez
święte natchnienia i na inne sposoby. I gdy On ponawia te wysiłki, ty
lekceważysz. Ofiarowuje ci siebie, ty uciekasz. Pokazuje jak jest skłonny
i chętny przebaczyć ci tak liczne i ciężkie grzechy, a ty tego nie
widzisz. Prosi wreszcie o napój twoich łez, a ty nie udzielisz? Nie
szuka On bowiem czego innego, prosząc „daj mi pić”, jak tylko
czystej wody ze źródła twoich oczu.
Ale przechodzę już do ostatniego pragnienia mego Pana. Wisiał On
na wysokim drzewie pośród dwóch łotrów cały pokryty niezliczonymi
ranami, z przebitymi rękami i nogami, poraniony koroną cierniową a
oprócz tego oszkalowany zjadliwymi szyderstwami bluźnierców. Słońce,
zatrwożone tak strasznym widokiem i tak ogromną zbrodnią ludzi wobec
swego Stworzyciela, skryło się sprzed ich oczu. Cały świat pokryła
ciemna noc. Ponadto jęczy ziemia, grzmi niebo, pękają skały, rozdziera
się zasłona w świątyni. Cała przyroda jest wzburzona.
Tylko Jezus, trwając niewzruszenie w niewymownych mękach,
powolnym głosem woła: „Pragnę”. Tu Magdalena gorąco współczując
swemu Wybawcy, w milczeniu lamentowała: Ach! „Pragnę”, wołasz; brak
tym skałom wody. Jedynie z oczu płyną strumienie, pij je. Nie co innego
uczyniła Najświętsza Rodzicielka i pozostałe niewiasty obecne przy tej
najsmutniejszej Tragedii: ofiarowywały Ukochanemu Zbawcy swoje łzy dla
zaspokojenia Jego pragnienia.
Sam jeden żołnierz, rzadko skłonny do litości, nową nikczemnością
pobudził pragnienie niebieskiego Cesarza: „Włożywszy na hyzop gąbkę
pełną octu, podali do ust Jego” [J 19,29]. Taką relację o uczniach
Marsa
podaje uczeń Jezusa - Jan. Uważam, że Pan to samo teraz zrobił, co
trochę wcześniej uczynił z octem zmieszanym z żółcią. Mianowicie,
gdy „skosztował, nie chciał pić” [Mt 27,34]. Wcale nie chciał pić,
bo dręczyło Go zupełnie inne pragnienie. Nie pragnął żadnego napoju,
bo On był w stanie nic nie jeść i nic nie pić przez 40. dni.
„Doznawał innego pragnienia (słusznie przypuszcza pobożny Blozjusz[15]),
a mianowicie, więcej cierpieć i jeszcze bardziej widocznie okazać nam
Swoją miłość”.
Tu trochę się zatrzymam i zapytam wytrawnych badaczy przyrody:
jak zachowują się jelenie ugodzone zatrutą strzałą czy ukąszone
przez węża? Za nich wszystkich jeden Solinus[16]
odpowiada mi, mówiąc: „do źródeł wód spieszą spragnione i w te
bardzo czyste wody wyrzucają [z siebie] truciznę”. Wodą więc i gaszą
powstałe pragnienie, i uwalniają się od wypitej trucizny.
A teraz wracamy do Jezusa, którego Pismo Święte nazywa Jeleniem.
Święta oblubienica ucieszona Jego szybkością i zwinnością tak się
chlubi: „Podobny jest miły mój do sarny lub do jelonka” (Pnp 2[,9]).
Ten więc niebieski Jeleń podwójną strzałą: strzałą miłości do
ludzi i zatrutą strzałą naszego grzechu bardziej zraniony, niż
zaostrzonymi końcami gwoździ zapewnia, że męczy Go wielkie pragnienie,
gdy przybity do krzyża woła: „Pragnę”. Ach, czego pragniesz, Panie
mój, czego pragniesz? Odpowiada ustami św. Augustyna: „Pragnieniem
moim jest wasze zbawienie; pragnieniem moim jest wasze odkupienie: pragnę
waszej wiary”, ludzie! Pragnę waszego nawrócenia, grzesznicy!
Ach! Dusze pobożne a również dusze bezbożne: ugaście najsłodszymi
łzami pragnienie waszego Odkupiciela. Jest to najodpowiedniejszy napój
na to pragnienie. Do takiego źródła ogromnie pragnie się dostać ten
Jeleń przebity bardzo zatrutymi strzałami waszych grzechów. Nawróćcie
się więc do Niego przez post, płacz i bicie się w piersi. Wylejcie
przed Nim cały wprost ocean łez dla was pożytecznych, a dla Niego
upragnionych. Dajcie pić spragnionemu, dajcie napój łez wytryskujących
ze skruszonego serca. Bo jeśli tego bardzo ochoczo i szczodrze nie
uczynicie, obawiajcie się wiecznego pragnienia. Przyjdzie bowiem czas,
kiedy ten spragniony Jeleń zmieni się w bardzo surowego Sędziego.
Wówczas do niegodziwie lekceważących Jego bardzo gorące pragnienie i
swoje zbawienie, zwróci się ostatecznie z wyrokiem potępienia: „Pragnąłem,
a nie daliście mi pić, [.....] idźcie ode mnie przeklęci w ogień
wieczny” [Mt 25,42. 41].
O, grzeszniku, abyś nie płonął
na wieki, orzeźwiaj teraz Chrystusa usychającego z pragnienia twego
nawrócenia.
[1]Suriusz
(Sauer) Wawrzyniec (+1578), pisarz kartuzjański, autor żywotów świętych.
[2]Krezus,
ostatni król Lidii w latach 580-546, słynął z ogromnych bogactw
(stąd dzisiejsze potoczne określenie: Krezus = wielki bogacz).
[3].
Tezeusz, syn króla Aten Ajgeusa, razem ze swym przyjacielem
Peritoosem, królem Lapidów, porwał Helenę, jako małą dziewczynkę,
co spowodowało najazd jej braci, Dioskurów, na Attykę i opozycję
przeciw Tezeuszowi w Atenach.
[4]W
historii Kościoła znany jest św. Remigiusz ( ur. ok. 436), biskup w
Reims, który ochrzcił króla Klodwiga, ale on nie zajmował się
egzegezą Pisma św. Intensywnie pracował nad chrystianizacją
Franków.
[6]Hugo
(+1263), dominikanin, znany egzegeta i teolog, mianowany kardynałem
przez pap. Innocentego IX.
[7]Opat
z Clairveaux, czyli św. Bernard. Zob. przypis 38, Słowo III.
[8]Złoty
nauczyciel, tzn. św. Jan Złotousty. Zob. przypis 11. Słowo I.
[9]Paweł
z Burges (+1435), egzegeta dominikański.
[10]Kajetan
(Tomasz de Vio) (1648-1538), kardynał, filozof i teolog dominikański.
Przyczynił się do upowszechnienia tomizmu. W 1517 r. wysłany do
Niemiec z misją pojednania Lutra z Kościołem.
[11]Nie
wiadomo kogo Autor miał na myśli.
[12]Franciszek
z Toledo (+1596), jezuita, teolog, kardynał.
[13]Św.
Bernard Sieneński (1380-1444), głęboki kaznodzieja franciszkański.
Poruszył jak nikt dotąd problem pośrednictwa NMP, naukę o
Niepokalanym Poczęciu, nabożeństwo do św. Józefa. Dał początek
zreformowanej gałęzi franciszkanów, zwanej w Polsce bernardynami,
do których należał św. Jan z Dukli, błog. Błog. Szymon z Lipnicy,
Ładysław z Gielniowa, Rafał z Proszowic i in.
[15]Ludwik
Blozjusz Czcigody (1506-1566), opat benedyktyński w Lessies.
Reformator życia zakonnego, pisarz ascetyczny i mistyczny.Spotkanie z
człowieczeństwem Jezusa uważał za najlepszą drogę do spotkania z
Bogiem. Stąd rozważania życia Jezusa, a zwłaszcza Jego Męki.
[16]Gajus
Julius Solinus żył ok.III w. przed Chr., zostawił zbiór
ciekawostek, zwłaszcza ze świata zwierząt.
