Rok Liturgiczny w Kościołach Wschodnich

Modlitwa liturgiczna zawiera dwa rodzaje obrzędów: jedne wykonuje się przy pewnych okazjach, na życzenie wiernych, jak sakramenty (wyjąwszy Eucharystię), sakramentalia, błogosławieństwa i inne obrzędy; drugie - powracają regularnie, w określonych dniach i godzinach: jest to Modlitwa godzin i boska Liturgia Eucharystyczna.

Obrzędy, które powracają regularnie i na ogół codziennie, składają się z dwóch części: jedną stanowi element stały, niezmienny, zwany wspólnym; drugą - element zw. własnym,  który zmienia się w zależności od następujących po sobie cykli roku liturgicznego.

W obrządku bizantyjskim rok liturgiczny zawiera w sobie cztery cykle, które się nawzajem przenikają i na siebie nakładają, by nadać modlitwie liturgicznej jej szczególny charakter nieskończenie urozmaicony i daleki od monotonii.

1. Istnieje więc przede wszystkim cykl tygodniowy, wiążący z każdym dniem tygodnia wspomnienie jakiejś szczególnej tajemnicy, świętego lub grupy świętych. I tak, niedziela poświęcona jest pamiątce Zmartwychwstania Chrystusa; poniedziałek - aniołom; wtorek i środa przywołuje na pamięć tajemnicę Krzyża Świętego; w czwartek oddaje się cześć Apostołom, Cudotwórcom i Biskupom, szczególnie św. Mikołajowi; w sobotę wspomina się wszystkich świętych i zmarłych. O Matce Bożej nigdy się nie zapomina. Ona jest wspominana codziennie we wszystkich oficjach, a szczególnie w niedzielę, środę i piątek, z racji Jej udziału w tajemnicy Odkupienia.

2. Na drugim miejscu mamy cykl ośmiu tygodni, zw. cyklem oktoicha[1], stosownie do ośmiu tonów muzyki bizantyjskiej. Seria ośmiu tygodni lub ośmiu tonów zaczyna się niedzielą św. Tomasza, następującą po niedzieli wielkanocnej.

3. Następnie idzie cykl roczny świąt ruchomych zgrupowanych całkowicie wokół Paschy. Obejmuje on 18 tygodni: 10 tygodni przygotowawczych przed Paschą czyli okres Triodionu Postnego[2] i 8 tygodni Triodionu Kwiecistego[3], czyli okresu od Paschy do niedzieli Wszystkich Świętych, która następuje zaraz po Zielonych Świątkach.

4. I wreszcie cykl roczny świąt stałych. W obrządku bizantyjskim rok liturgiczny zaczyna się 1 września i kończy 31 sierpnia. 

---

[1].Oktoich to księga liturgiczna obrządku bizantyjskiego zawierająca teksty i porządek służby Bożej jako codziennej oficjalnej modlitwy Kościoła dla cyklu tygodniowego rozdzielonego w ciągu roku wg ośmiu tonów śpiewu liturgicznego.

[2]. Księga liturgiczna obrządku bizantyjskiego zawierająca porządek i teksty nabożeństw dla świąt ruchomych cyklu tygodniowego przypadających w okresie poprzedzającym W. Post i w okresie W. Postu. Okres liturgiczny zawarty w Triodionie Postnym kończy się W. Tygodniem.

[3]. Księga liturgiczna zawierająca porządek i teksty  nabożeństw dla świąt ruchomych cyklu tygodniowego przypadających w okresie wielkanocnym od niedzieli Zmartwychwstania do niedzieli Wszystkich Świętych (pierwsza niedziela po Zielonych Świątkach).