wstecz ROZDZIAŁ 10 powrót do strony głównej

wstęp· I · II · III · IV· V· VI· VII · VIII · IX· X· XI · XII · XIII · XIV· XV· XVI · XVII · XVIII · XIX· XX· XXI · XXII · XXIII · XXIV

 

Świecznik Mistycznej Świątyni

 

            Czytamy, że Mojżesz, bardzo gorliwy krzewiciel kultu Boga, umieścił w Przybytku Pańskim niemałych rozmiarów i nie przeciętnej wartości artystycznej świecznik. Rzucał się on w oczy dzięki siedmiu ramionom[1] podtrzymującym tyleż lamp. Na kartach Pisma świętego o nim czytamy: "uczynił też świecznik kuty ze złota czystego […..] i siedem lamp" (Wj 37,17.23). Biada nam, jeśli w naszej Świątyni Mistycznej niema podobnego świecznika! "Ów siedmioramienny świecznik - mówi św. Izydor[2] - był obrazem Ducha Świętego, który siedmioraką łaską oświeca każdy Kościół trwający w jedności wiary".

            Tym siedmiorakim światłem Ducha Bożego koniecznie ma jaśnieć każdy chrześcijanin, jeśli chce uchodzić za rzeczywistą i prawą latorośl Chrystusa. Mówi o tym bardzo jasno właśnie na [ten] temat prorok Izajasz:

"I wyjdzie różdżka z korzenia Jessego,

 a kwiat z korzenia jego wyrośnie.

I spocznie na nim duch Pański,

duch mądrości i rozumu,

duch rady i mocy,

duch umiejętności i bogobojności

i napełni go duch bojaźni Pańskiej" (Iz 11,1-3).

            A o mądrości zaś to należy zrozumieć: w chrześcijaninie powinna ona być niebiańska, a nie ludzka. "Mądrość tego świata – jak o tym świadczy Grzegorz[3] - to: serce, pokrywać wykrętami; znaczenie wyrazów, zasłaniać słowami[4]; to, co jest fałszywe, przedstawiać jako prawdziwe, a co prawdziwe, wykazywać jako fałszywe. [...] Ci, którzy uznają taką [mądrość], gardząc innymi, wbijają się w pychę; ci, którzy się na niej nie znają, z uległością i nieśmiałością podziwiają ją u tamtych, bo tamci […..] ją kochają, ponieważ tego rodzaju przewrotność umysłu nazywana jest ogładą. [...] A przeciwnie, mądrością sprawiedliwych jest: niczego nie robić dla popisywania się, odkrywać myśl słowami, kochać prawdę taką, jaka jest, unikać fałszu, dobro świadczyć bezinteresownie, zło chętniej znosić niż wyrządzać, nie szukać żadnej pomsty za wyrządzoną krzywdę, zniewagę w obronie prawdy uważać za zysk. Lecz ta prostoduszność sprawiedliwych” - dodaje tenże – „jest wyśmiewana, ponieważ przez mędrców tego świata cnota czystości jest uznawana za głupotę". Ci jednak w rozstrzygającym dniu sądu Pańskiego, wzgardziwszy mądrymi według Boga, zapalając się bardzo gniewem na swą głupotę, którą wówczas poznają, i „w ucisku ducha wzdychając”, będą bardzo gorzko narzekać:

"Ci to są” - wskażą na głupich dla Chrystusa -

„którzy niegdyś byli nam pośmiewiskiem

i uwłaczającym przysłowiem.

My głupi mieliśmy życie ich za szaleństwo,

I za sromotny ich koniec:

A oto jak policzeni są między synów Bożych,

i między świętymi dział ich jest!" (Mdr 5, 3-5).

            Przez wiedzę zatem rozumiem tu znajomość tych rzeczy, które są konieczne do zbawienia. Jak mówi ów [autor O naśladowaniu Chrystusa]: "Na cóż się przyda wielka przebiegłość w dociekaniu o rzeczach ukrytych i niejasnych, skoro na sądzie nie oskarżą nas o to, żeśmy ich nie znali?". "Lepszy jest zaiste pokorny wieśniak, który służy Bogu, niż pyszny filozof, który, zaniedbawszy siebie, śledzi bieg ciał niebieskich". "Nie należy jednak potępiać wiedzy, czy jakiejś pełnej prostoty znajomości rzeczy, która jest sama w sobie dobra i ustanowiona przez Boga"[5].

            Właściwością zaś rozumu jest rozróżnianie rzeczy i właściwe posługiwanie się nimi, jak powiedział Prorok o naszym Zbawicielu:

"Masło i miód jeść będzie,

aby umiał odrzucać złe i obierać dobre" (Iz 7,15).

            Rada uczy, co należy czynić, w jakim miejscu, w jakim czasie, jakimi środkami, w jakim celu; w jaki sposób strzec się zła, jakimi środkami nabywać i zachowywać cnoty, jaką drogą wspinać się do nieba.

            Męstwo ma miejsce wśród trudnych prac podejmowanych z miłości do Boga i wytrwałym wykonywaniu ich, w przezwyciężaniu pokus, w pogodnym znoszeniu przeciwności, w skromnym i powściągliwym przyjmowaniu pomyślności, jak to mówi Poeta: „Pamiętaj, żebyś zachował równowagę ducha pośród złych przygód, nie inaczej jak w pomyślnych przygodach zachowałeś ducha wolnym od niepowściągliwej radości”[6].

            Pobożność (szacunek) zawsze odnosi się do czci Boga, do religijności, do uszanowania i miłości, jaką należy okazywać rodzicom i starszym.

            I wreszcie bojaźń Boża odwodzi od zła.

            Trzeba się przyjrzeć jak wszystkie te dary razem wyglądały w [życiu] męczenników. Czy bardziej oni ukochali naukę Ewangelii niż filozofów? To wynikało z wiedzy. Czy zostali zwolennikami Chrystusa wzgardzonego i ukrzyżowanego? To wynikało z mądrości. Czy postawili dobra wieczne przed przemijającymi? To wynikało z rozumu. Czy narażali się na niebezpieczeństwo utraty życia a niekiedy unikali je ze względu na wielkie dobro? To wynikało z rady. Czy przyjęli wszelkie tortury dla Chrystusa z dobrowolną wielkodusznością? To wynikało z męstwa. Czy wiarę obiecaną Bogu do śmierci zachowali? To wynikało z pobożności. Czy woleli podjąć śmierć doczesną, niż dopuścić do utraty łaski Bożej? To wynikało z bojaźni Bożej.

            Ukończę ten mój świecznik razem ze św. Grzegorzem: "Dar Ducha [.....] ściśle utrzymuje umysł [w granicach] siedmiu cnót, by go nauczyć, jak wyjść naprzeciw każdej poszczególnej pokusie. I tak, przeciwko głupocie daje męstwo, przeciwko tępocie - rozum, przeciw bezmyślności - radę, przeciwko bojaźliwości - męstwo, przeciw nieznajomości - wiedzę, przeciw zatwardziałości - pobożność, przeciw pysze - bojaźń" (Mor. 2, c.1).

         O, Światło siedmiorakie! Przeniknij nasze serca i zamieszkaj w nich na zawsze!


[1] Księga Wj mówi o sześciu ramionach (37,18), a w dalszym ciągu tekstu mówi się o siedmiu lampach (37,23), jako więc siódme ramię tradycyjnie uważa się górną część trzonu świecznika.

[2]Św. Izydor (ok. 560-636), biskup Sewili w Hiszpanii, doktor Kościoła. Reorganizował kościół hiszpański, którego rozkwit w VII stuleciu wywodzi się z tego renesansu izydoriańskiego. Jego spuścizna literacka obejmowała niemal encyklopedyczny zakres wiedzy.

[3]Św. Grzegorz I Wielki, papież (ok. 540-604), doktor Kościoła. Pierwszy nazwał się Sługą sług Bożych. Patriarsze Konstantynopola stanowczo odmówił tytułu ekumeniczny. Od Longobardów niszczących Italię uzyskał w latach 592, 598, 603 zawieszenie broni.

[4] To, co jest w sercu, chytrze ukrywać, zasłaniać pozorami dobra; znaczenie wyrazów, zasadniczą myśl, zaciemniać wielomówstwem, przestrzegając przykazań  tylko po to, żeby się pokazać ludziom (Mt 23,5).

[5] O naśladowaniu Chrystusa, ks. I, rozdz. 3,1.

[6]Horacy,  Carmina, II,3,1 ns.

"W zapasach z losem, druhu mój stary,

             Spokój i umysł chowaj stateczny;

                    W szczęściu, w radości nie uroń miary,

                    Boś tu nie wieczny". Horacy, Wybór poezji, t. II,  Warszawa 1923, tłum.. Jan Czubek,  s. 48.