|
Życiorys świętych Cyryla i Metodego
Święci Cyryl i Metody,
tzw. sołuńscy bracia, mieli imiona chrzestne Konstantyn i
Michał, pochodzili z Salonik. Św. Cyryl urodził się w 826 lub 827
roku, zmarł 14 lutego 869 r. w Rzymie. Św. Metody zaś urodzony ok.
roku 815, zmarł 6 kwietnia 885 r. prawdopodobnie w Welehradzie. Byli
apostołami Słowian, twórcami najstarszego pisma słowiańskiego zw.
Głagolicą, wprowadzili język słowiański do liturgii rzymskiej.
Życie
i
Działalność. Początkowo kształcili się w Salonikach, gdzie
poznali język słowiański, a następnie w akademii cesarskiej w
Konstantynopolu, m.in. pod kierunkiem Focjusza. Św. Cyryl studiował
przede wszystkim klasyków starożytnych i teologię patrystyczną, ok.
847 r. przyjął świecenia kapłańskie i był bibliotekarzem przy kościele
Hagia Sophia, a jednocześnie doradcą i sekretarzem patriarchy
Ignacego. Po 5-miesięcznym pobycie w klasztorze
w okolicy Bosforu uczył filozofii w akademii
cesarskiej (stąd przydomek Konstantyn Filozof). Św. Metody otrzymał
wykształcenie prawnicze i pracował początkowo w administracji
cesarskiej jako archont jednej z prowincji zamieszkałej przez ludność
słowiańską, a ok. 840 roku wstąpił do klasztoru na Olimpie w Bitynii.
Obaj zostali w latach 850-860 wysłani z
kościelną misją dyplomatyczną do Arabów i Chazarów. W Bagdadzie
prowadzili dyskusje z teologami
muzułmańskimi na temat Trójcy Świętej, a wśród Chazarów na Krymie,
gdzie oprócz muzułmanizmu były silne wpływy judaizmu, na tematy
soteriologiczne, zwłaszcza w sprawie stosunku Boga do Abrahama i do
narodu wybranego. Św. Cyryl tłumaczył tam na język grecki podręcznik
gramatyki języka hebrajskiego oraz niektóre dzieła teologiczne. W
Chersonezie odnalazł Relikwie papieża św. Klemensa Rzymskiego (88-97).
Po wypełnieniu misji św. Metody wraca na Olimp i zostaje wybrany na
igumena klasztoru. Gdy zaś w 863 r. do Bizancjum przybyło poselstwo
księcia morawskiego Rościsława z prośbą o misjonarzy znających język
słowiański (by przeciwdziałać wpływom łacińsko-niemieckim), wyznaczono
do tej misji Świętych Braci. Św. Cyryl ułożył alfabet słowiański i
wspólnie przygotowali słowiański przekład Ewangelii, Dziejów
apostolskich, Psałterza i niektórych tekstów liturgicznych. W 864
r. udali się na Morawy, skąd z powodu przewagi oraz intryg
duchowieństwa niemieckiego (po zwycięstwie w r. 864 Ludwika
Niemieckiego nad Rościsławem) przeszli w 866 r. do Panonii, gdzie
książę Kocel stworzył im korzystne warunki do pracy apostolskiej. Brak
kapłanów dla utworzenia miejscowej organizacji kościelnej był
przyczyną ich wyjazdu wraz z uczniami do Akwilei, stolicy
patriarchatu. Po drodze zatrzymali się w Wenecji i tam św. Cyryl
publicznie wobec obradującego synodu wystąpił w obronie słowiańskich
form liturgii.
Do Rzymu udali się na zaproszenie papieża
Mikołaja I, ale zostali przyjęci już przez Hadriana II (pod koniec
867 lub na początku 868), który uroczyście wyszedł na spotkanie
Relikwii św. Klemensa, pobłogosławił słowiańską misję Świętych Braci
oraz zaakceptował stosowanie w liturgii języka słowiańskiego. Przyjęte
od nich księgi liturgiczne w
przekładzie słowiańskim miał złożyć papież na ołtarzu w bazylice S.
Maria Maggiore, udzielił kapłańskich święceń św. Metodemu oraz polecił
wyświęcić trzech jego uczniów na kapłanów, a dwóch na lektorów. W
Rzymie pozostali dwa lata z powodu choroby św. Cyryla, który przed
śmiercią złożył śluby zakonne i pochowano go w bazylice św. Klemensa.
Św. Metody po śmierci Brata wrócił do
Panonii jako legat apostolski. Ok. 870 roku ponownie przybył do Rzymu
i otrzymał od papieża Hadriana II sakrę biskupią oraz nominację na
metropolitę wskrzeszonej metropolii w Sirmium (w Państwie
Wielkomorawskim, a obecnie jest to Mitrovica w Kosowie), do której
włączono również Panonię, należącą dotąd do Passawy i Salzburga.
Wywołało to konflikt z episkopatem niemieckim, który podstępnie
uprowadził św. Metodego i więził prawdopodobnie w klasztorze Ellwagen
w Szwabii. Uwolniony w roku 878 dzięki interwencji pap. Jana VIII,
wezwany został do Rzymu w celu wyjaśnienia oskarżeń kierowanych do
Stolicy Apostolskiej przez księcia wielkomorawskiego Świętopełka i
episkopat niemiecki. Po czasowym zakazie stosowania języka
słowiańskiego w liturgii pap. Jan VIII ponownie poparł jego formy
chrystianizacji Słowian, a w obronie św. Metodego wystosował 26
czerwca 880 roku do Świętopełka bullę Industriae tuae, w której
potwierdził prawa arcybiskupie św. Metodego i urząd legata
apostolskiego dla ewangelizacji Słowian, zaaprobował używanie języka
słowiańskiego w liturgii pod warunkiem, że przy uroczystej celebrze
ewangelia odczytywana będzie najpierw w języku łacińskim, dla księcia
zaś i jego dworu liturgię sprawować się będzie nadal po łacinie.
Jednocześnie papież ustanowił sufraganię w Nitrze z biskupem
sufraganem Wichingiem (Niemiecem, przywódcą duchowieństwa
niemieckiego). Mimo dalszej opozycji i nowych intryg tegoż
duchowieństwa św. Metody rozwinął działalność apostolską również poza
granicami metropolii: ok. 880 roku ochrzcił księcia czeskiego
Borzywoja i jego żonę Ludmiłę. Misja cyrylo-metodiańska na
południowych ziemiach polskich jest kontrowersyjna. Pod koniec życia
św. Metody odbył podróż misyjną do Słowian bałkańskich i odwiedził
Konstantynopol, gdzie patriarcha i cesarz wyrazili mu swe uznanie. Po
powrocie na Morawy zajął się tłumaczeniem na język słowiański dalszych
części Pisma św., dzieł ojców Kościoła oraz bizantyjskiego
zbioru prawa kościelnego i świeckiego (tzw. Nomokanon). Św.
Metodemu przypisuje się także autorstwo dzieła Zakon Sudnyj.
Przed śmiercią na arcybiskupią stolicę jako następcę wybrał świętego
Gorazda, Morawianina.
Św. Cyryl oprócz przekładu tekstów
biblijnych i liturgicznych prawdopodobnie spisał dyskusje teologiczne
prowadzone z muzułmanami i Judejczykami
oraz wystąpienie przeciw obrazoburcom w
Konstantynopolu, których streszczenia i fragmenty zawiera Vita
Cyrylli (przekład polski T. Lehr-Spławiński, Żywoty Cyryla i
Metodego, Poznań 1959). W liście do Anastazego Bibliotekarza i do
Gauderyka, bpa Velletri opisał dzieje znalezienia Relikwii św.
Klemensa Rzymskiego. Przypisuje się św. Cyrylowi autorstwo Progłasu,
poetyckiego wstępu do ewangelii, podkreślającego słowiańską
świadomość narodową, napisanego ok. 860 roku. Autorzy prawosławni
przypisują mu przekład tekstów liturgii bizantyjskiej. Kontrowersyjne
natomiast jest autorstwo traktatu Napisanie o prawdziwej wierze,
przypisywanego św. Cyrylowi. (Z Encyklopedii Katolickiej
t. 3, Lublin 1979, kol. 708-709).
|
|